De Architectuur van de Ziel: Hoe wij onszelf vormden:

Misschien heb je je wel eens afgevraagd waarom je schouders altijd naar voren hangen alsof je een onzichtbare last draagt. Of waarom je ademhaling stokt zodra iemand te dichtbij komt. Of waarom je, ondanks al je successen, het gevoel blijft houden dat je door de mand gaat vallen.

​

Dit zijn geen toevallige eigenschappen. Het zijn de stille getuigen van een briljante overlevingsstrategie die je lichaam ooit heeft gekozen. In de psychologie noemen we dit karakterstructuren. Maar om te begrijpen wat ze voor jou nu kunnen betekenen, moeten we terug naar hoe dit inzicht ooit is ontstaan.

​

Van de Praatstoel naar het Lichaams-pantser:

Het begon allemaal rond 1900 in Wenen. Sigmund Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, ontdekte dat we gedreven worden door onbewuste krachten. Hij liet zijn cliënten praten, liggend op de bank, terwijl hij achter hen zat als een 'onbeschreven blad'. Het was baanbrekend, maar er ontbrak iets. Het lichaam deed niet mee.

​

Het was zijn leerling, Wilhelm Reich, die in de jaren '30 de revolutionaire stap zette om de cliënt recht in de ogen te kijken. Reich zag iets wat anderen over het hoofd zagen: mensen vertelden niet alleen hun verhaal, ze toonden het. Hij zag hoe iemand zijn adem inhield om verdriet niet te voelen. Hoe iemand zijn kaken klemde om woede in te slikken. Hij noemde dit het ‘karakterpantser’.

​

Reich begreep als eerste dat trauma niet alleen in onze herinneringen leeft, maar in onze spieren, onze houding en onze manier van bewegen. We bouwen een harnas om onze kwetsbare kern te beschermen tegen een wereld die te koud, te dwingend of te onveilig is.

​

De Beweging naar de Aarde: Bio-energetica

Na de Tweede Wereldoorlog namen twee leerlingen van Reich, Alexander Lowen en John Pierrakos, dit stokje over in Amerika. Zij ontwikkelden de Bio-energetica. Waar Reich soms streng en confronterend was, brachten zij meer beweging en expressie. Lowen introduceerde een cruciaal begrip: grounding (aarding).

​

Hij zag dat veel mensen letterlijk het contact met de grond – en daarmee met de realiteit – verliezen als het spannend wordt. Ze 'vliegen weg' in hun hoofd (zoals de Schizoïde structuur) of klampen zich vast (zoals de Orale structuur). Door oefeningen met adem, stem en beweging hielpen zij mensen om dat oude pantser te laten smelten, zodat de levensenergie weer kon stromen.

​

John Pierrakos voegde daar later met Core Energetics nog de spirituele dimensie aan toe: het besef dat we onder dat masker een stralende kern (Core) hebben die verbinding zoekt met het grotere geheel.

​

Het Ontbrekende Puzzelstuk: De Symbio-tische Structuur

Jarenlang werkten therapeuten met de vijf klassieke structuren van Lowen (Schizoïde, Oraal, Masochistisch, Psychopathisch, Rigide). Maar in mijn eigen praktijk en tijdens het schrijven van Van Wond naar Wonder, las ik in de "Maskermaker" dat dit model niet compleet was.

​

Er was een grote groep mensen die zich in de vijf eerdere structuren niet herkenden. Mensen die worstelden met grenzen, die niet wisten waar zij ophielden en de ander begon. Mensen die leefden in een constante staat van versmelting of juist de angst daarvoor. Dit is wat we nu de Symbiotische Structuur noemen .

​

Therapeuten kwamen steeds vaker cliënten tegen die niet goed in de vijf klassieke hokjes pasten. Deze cliënten vertoonden kenmerken van de orale structuur (behoeftigheid), maar ook een intense agressie en instabiliteit die niet bij het passieve beeld van de orale structuur paste. Ze hadden niet de volledige terugtrekking van de schizoïde, maar misten de stevige (zij het neurotische) ik-structuur van de latere types.

​

Deze structuur ontstaat in de fase waarin een kind zich losmaakt van de moeder (rond 6 tot 18 maanden). Als dat proces van losmaken en weer terugkomen verstoord wordt, ontstaat er verwarring op de grens. "Ben ik dit, of ben jij dit?" Het is de structuur van de 'kameleon', die zich onbewust aanpast aan de sfeer van de omgeving. Johnson beschreef deze structuur als de symbiotische structuur-

​

Van Overleven naar Leven

Waarom werken we hier nu mee? Niet om jou in een hokje te stoppen. De namen van de structuren klinken soms hard en pathologisch (wie wil er nu 'masochistisch' of 'psychopathisch' genoemd worden?), maar ze zijn ooit ontstaan als daden van liefde voor jezelf .

• De Schizoïde trok zich terug in zijn hoofd om zijn ziel te redden in een koude omgeving.

• De Masochist leerde verdragen en slikken om de harmonie in het gezin te bewaren.

• De Rigide ging presteren en perfectioneren om maar gezien te worden.

 

Het waren briljante oplossingen voor een kind. Maar wat je als kind heeft gered, houdt je als volwassene vaak gevangen. In dit jaartraject pellen we deze lagen af. Niet om het harnas met geweld te breken, maar om te ontdekken dat het veilig genoeg is om het af te leggen. Zodat je niet langer reageert vanuit je oude wond, maar leeft vanuit je wonder .