"Serendipiteit is het zoeken naar een speld in de hooiberg, en eruit rollen met een boerenmeid."

Julius Comroe in "Retrospectroscope:

Insights into Medical Discovery", 1977.

Sinds ik me in het thema “toeval” verdiep, vinden de laatste dagen weer steeds meer “toevallen” plaats. Ik denk aan een iemand en even later meldt zich deze persoon via Whatsapp. Ik wil even iemand opbellen, de telefoon gaat en de ander

is aan de lijn. Ik praat met Verena over een bepaald onderwerp, zet de TV aan en minuut later wordt een documentatie over dit onderwerk uitgezonden. Deze dagelijks voorbeelden komen zo vaak voor dat ik dit verschijnsel al bijna gewoon vind.

Soms vinden toevallen plaats, die heel veel intensiever en emotioneler zijn dan bovenstaande voorbeelden. In 1982 droomde ik in een workshop in Berlijn dat mijn gestorven vader naar me toekomt en in zijn armen lag mijn min zoontje Stefan, die in de badkuip verdronken was. Ik schreeuwde en probeerde hem met mond op mond beademing weer tot leven te wekken. Ik werd helemaal overstuur wakker en vertelde deze droom in de groep. Twee jaar later verdrinkt Stefan op een vakantie in Mallorca en iemand uit de Berlijnse groep stuurt me een brief en herinnert me aan deze droom. Deze brief had een diepe uitwerking op me. Het was alsof het leven zei, dat alles met alles verbonden is, dat ik “wist” wat er ging gebeuren en de droom me op dit onnoemelijke verlies had voorbereid. De schuldgevoelens over zijn dood namen door deze brief af en voor het eerst zag ik weer licht aan het eind van een donkere tunnel.

Een ander fenomeen dat op toeval lijkt, heeft hier indirect iets mee te maken. Je bent naar iets op zoek en “toevallig” en onverwacht ontdek je iets, dat nog veel beter en bruikbaarder is. Dit wordt “serendipiteit” genoemd. Dit woord komt uit het Engels (serendipity) en werd voor het eerst door Horace Walpole gebruikt in het sprookje “De drie Prinsen van Serendip” (de oude naam voor Sri Lanka ). In dit sprookje wordt duidelijk hoe een alerte geest uit toevalligheden conclusies kan trekken die bruikbaar en waardevol zijn voor de desbetreffende. (Is het toeval dat de namen Sri Lanka en Shangri-La zo op elkaar lijken?)

Serendipiteit impliceert dat we waakzaam en alert moeten blijven, zonder vooroordelen waarnemen en zo bereid zijn als het “toeval” aan onze deur klopt. Een paar voorbeelden uit de wetenschap maken dit duidelijk. Viagra (oorspronkelijk Sildenafil), werd oorspronkelijk ontwikkeld om angina pectoris te behandelen, maar de testpersonen meldden dat dit middel hun erectie stimuleerde. (De proefstudenten vonden het overigens heel jammer dat het onderzoek beëindigt werd :))

In 1928 ontdekte Alexander Fleming dat een schimmel, die per ongeluk op de bacteriëncultuur terecht gekomen was, de bacteriën doodde. Hieruit ontwikkelde hij penicilline. Ook dit is een voorbeeld van serendipiteit. Andere voorbeelden zijn de ontdekking van champagne, LSD, teflon en nog vele anderen. Nog een leuk voorbeeld is de uitvinding van het theezakje. Omdat de theemonsters die een ondernemer in tinnen doosjes als reclame naar zijn klanten verzond, hem begin 1900 te duur werden, verstuurde hij de thee in kleine zijden buiteltjes. De bedoeling was de thee uit de buitel te halen maar sommige klanten deden de thee met zakje en al in het kokende water: Resultaat, het theezakje was geboren!

Toen ik Verena dit stukje voorgelezen had, zei ze: “Iemand vertelde me ooit dat het beter is, dat wat ook in je leven gebeurt, te accepteren, ook als het helemaal afwijkt van wat je je wenst. Het universum houdt misschien nog iets veel beters voor je in petto.” Ik kan dit helemaal be-amen. Hebben jullie hier "toevallig" ook voorbeelden van? Dan stuur ze me op en ik open een blog, waarin ik deze plaats, zodat ze als een bron van inspiratie ook door anderen gelezen kunnen worden.